Interview: Lalhmingliana, Rajya Sabha MP “Chi inthliarna tuartu ka ni”

Interview: Lalhmingliana, Rajya Sabha MP “Iam a victim of racism”


October ni 26-29 chhung khan Mongolia-ah ‘Parliamentarian on the Field’ programme hmangin a kal a, chumi hnua Aizawla a rawn haw hnu-ah Zozam Weekly chuan Rajya Sabha MP Lalhmingliana a kawm a, chi inthliarna chungchang te, Mizoram sorkar a hmuh dan te, thil hrang hrang tiang hian a sawi.

Mongolia ram mipuite nen chuan kan inang em?
—Inang e, kan inang khawp mai.

Anmahni mi leh saah an ngai fo lo che maw?
—Nia, introduction-ah pawh ka sawi mai a, “Typical Indian’ ang lo min ti ang… Mongoloid stock-a mi kan ni… kan thlahtute pawh he lam atanga chhuk thla an ni…” ka ti a. Mi ti-unau khawp mai.

India ramah MP i ni a, khawchhak lam mi emaw an ti fo che em? Parliament-ah inthliarna i tawng tawh em?
—North East mite hi India ramah hian Chinese emaw Japan emaw te min ti fo a, Korean emaw te min ti fo bawk a, hei hi chu kan tawng vekin ka hria. Parliament-ah chuan chutianga inthliarna a awm hran lo.

India-in min pawm lo tihna a ni ang em?
—Aaa, Constitution-in min pawm a, Constitution berin min pawm chuan a tawk maiin ka hria.

Constitution-in min pawm a, thil dangah chuan inthliarna chu a awm tho i tihna em ni?
—Zau taka sawi chuan India ram chu chi inthliarna ram a ni a, chuvangin ‘min discriminate’ tia sawi pawh a dik theihna lai a awm. Kan chief minister-in ‘chi inthliarna tuartu ka ni’ tih a sawi ni awma chanchinbu lamin an chhuah chuai chuai lai pawh khan phai chanchinbumite’n min rawn be thin a, ‘It’s nothing new in India’ ka lo ti mai. Chi inthliarna te chu a tuartu kan ni a… kan tuar alawm…

MP ni chung pawhin inthliarna i tawng thin tihna em ni?
—Ni e, MP ni chung pawhin, MP kan ni tih an hriat lohna hmunah chuan min discriminate tho a… ‘Chi inthliarna tuartu ka ni’ tia sawi thei tur chu kan ni alawm.

Chu chu min pawm lo tihna a ni em?
—India-in min pawm lo tihna a ni chuang lo. India ram chu hnam hrang hrang awmna, tawng hrang hrang tamna ram a ni a, Hindu ngei pawh an inthliar a, Hindu rau rau-ah a then chu an hmu hniam tho a, chutiang vel chu a ni a…

A nih leh India hian hmarchhak hi min ‘Indianise’ a tum em?
—Hei hi chu thil kal sa a ni a, tunah a hranpaa heti zawnga han beih vak chu an nei chuangin ka hre lo, thil kal sa ni maiin ka hria.

Hei hi thui tak a sawi theih ang. Mizoram chuan zalenna kan sual thin a, tin, Nagaland pawh chuti bawk. Assam ni se zirlai pawl thil tih kan hria a, hmarchhak state hrang hrang hi kan buai a, he’ng kan buaina hrang hrangte chinfel nan hian India chuan min ‘Indianise’ a tum a ni.

Min ‘Indianise’ a tum a, India chu a hlawhtling em?
—Hlawhtling thawkhat. |hangthar deuh chuan in hre pha lo mai thei- tun hma chuan eng inkhelhah mah India kan tan ngai hlei nem. India leh Pakistan an inkhel a, Pakistan kan tan vek zel.

Chu chu kan tan a tha em?
—Kawng hrang hrangin a sawi theih ang a, a tehtu a zir te pawh a ni bawk ang. Thil hi zau deuh hleka ngaihtuah a ngai.

Kan rilru, kan ‘mentality’ zawng zawng thlenga min ‘Indianise’ hi chu tha ka ti hauh lo a, amaherawhchu, tumah hi midang tel lova awm thei kan ni lo tih hre chunga kan ngaihtuah erawh a ngai ang. Kan Mizona vawng nung reng chunga India rama kan awm hi tuna kan dinhmunah chuan kan phak tawk a ni. Mahse, kan hnam, kan sakhua leh kan rilru a khawih erawh tha ka ti lo.

Hmarchhak MP te hian chutiang chu an ngaihtuah ve em?
—Ngaihtuah vak lo. A chhan chu keini aiin an India vek.

India Parliament-ah member i ni a, mahse, kan ‘mentality’ zawng zawng min ‘Indianise’ erawh i duh lo a, Parliament-ah i lai viau lo maw?
—Ka lai hran lo. Mizopa ka ni a, ka Mizo rilruin thil ka ngaihtuah mai. Mizo rilru puin a Indian theih. India ramah kan awm a nih rau rau chuan, India a ropui poh leh a chhunga chengte pawh kan ropui a ni mai a…

Tualchhung politics lam sawi ta ila- Mizoram sorkar pawh kum 1 a tling thuak tawh a, he sorkar hi i beisei ang a ni em?
—Ni lo, ka beisei ang a ni lo.

Eng ti zawngin?
—Kum khat dawn lai an kal tawh a, Mizoram hmasawnna atana an hmalakna ka la hmu lo. Hmachhawp han tih paw’n NLUP bak sawi tur a awm lo a, chu lah hmuh tur a la awm bawk si lo.

Mizoram sorkarin hmalakna a nei tak tak lo i tihna a ni maw?
—Sawi ringawt a nia, a taka hmuh tur thil tak tak a awm lo. Gas a harsa a, buhfai a harsa sawt a, tui a harsa zual a, electric kan nei chhe sawt bawk a. Hetiang hi mipuiin an beisei lo.

A nih leh ‘change’ a thleng em?
—’Change’ min tiam a, kan ‘change’ hmu chu sorkar hnathawk transfer kual a ni mai. A bak a awm lo. Inthlan dawna mipui hnena an inzawrh dan leh an awm dan hi a inmil lo. Vawkvulh tanpuina te pawh, sorkar pawisa kha Congress Unit-in an draw ngam a nih chuan, sorkar kalphung awm sa pawh engah mah an ngai lo niin ka hria.

Corruption an pho ro i ring em?
—Anmahni an inpho ro a ngai a, mahni inpho ro chu an tlin ang e maw chu!?

Hetah hian sawi tur a tam khawp mai. Dan lova vawkvulh tanpuina an sem dan kan hria. Khata tang ringawt pawh khan kei chuan corruption hi an pho ro ka ring lo. Mi ramah chuan, ram hruaitute thil tihsual ni hauh lovah pawh, entirnan- rel chesualah mi an lo thi a, ram hruaitute chuan ‘moral responsibility’ lain banna an thehlut thin. An zak a, thiam lo an inti a, an hna chelh tlakah an inngai lo tihna a ni. Tun hnaiah vawkvulh tanpuina sem danah kan chief minister chuan a zah thu a sawi a, moral responsibility a la a, a zak a nih chuan, chuti chunga a nihna a la chelh reng hi mak ka ti.

Ram hruaitute zahna tur khawpa thil ti an awm a nih chuan, ram hruaitute an zak tak tak a nih bawk chuan, an ke penna tur chu a chiang mai alawm.

A nih leh Mizoram sorkar hian phuba a la em?
—Phuba han tih hian eng chen nge a huam hriatthiam a har khawp mai a, amaherawhchu, kan sorkar hian an khawih theih theih chu an khawih alawm. An chet dan hi a ‘vindictive’ khawp mai.

Thuthmun inthlak vangin politics-ah hian ngaihdan a inthlak thin em? Congress party pawh eptu pawl an nih laia an thil sawi leh tuna an thil sawi, inang ta lo a awm a, entirnan Mobile Medical Unit te pawh a hlui an tih kha sorkarna an chan hnu-ah erawh a hlui tih finfiah a ni lo tih kan han hre leh a. Chu chu politics nihphung ve reng em ni?
—Thuthmun thlak vanga ngaihdan a inthlak hi, ka ngaihdan a ni ve lo. Chutianga ti thin an awm a nih pawhin politics nihphung chu a ni lo, ka ngaihdanah chuan. Chutianga thuthmun thlak vanga ngaihdan thlak an awm a nih pawhin an zia an tilangah ka ngai mai.

Opposition kan nih vanga dik lo takin mi kan va puh tur a ni lo. Nakinah, engtikah emaw tuna roreltute tanhmun hi kan tanhmun a nih a la tul ve thei tih leh, rulling lam tan pawh opposition-ho tanhmun hi kan tanhmun a la ni ve thei tih te pawh kan hriat a tha.

A nih leh in party- MNF hian thuthmun in thlak vangin ngaihdan in thlak em?
—Kan thlak pawh kei chuan ka hre ve lo. Amaherawhchu, sorkarna kan chan lai khan tih puitlin kan tum, kan puitlin hman tak loh te leh hma kan lak hman loh te chu a awm ang.

Parliamentary secretary hi ramin a mamawh em?
—Ni e, parliamentary secretary hi an awm a tul ka ti lo. A chhan chu parliamentary secretary hi a difinition-ah pawh minister te anga sawi an ni a, court-ah an hek ta a ni a, a awmzia chu – hetianga parliamentary secretary an awm hian senso a tam ta lutuk a, chu chu India Constitution chuan a duh lo a ni. Senso a tam phah mai a ni lo, horse trading a ti tam a, chuvangin India Constitution chuan minister awm thei zat a bituk thlap a ni. Chumi atan chuan Parliament-in dan a siam a, chumi bawhchhiat chu a tulna a awm lo.

Source : zozamweeklynews

Post a Comment

Previous Post Next Post